نیم‌ فاصله در درست‌نویسی اهمیت زیادی دارد. اما متاسفانه در بسیاری از متون تخصصی و حرفه‌ای هم به آن اهمیتی داده نمی‌شود. چرا؟‌ یکی از دلایل می‌تواند ناآگاهی درباره شیوه به‌کارگیری آن باشد.

دلیل دیگر هم این است که در دنیای وب و اینترنت، بسیاری از افراد یعنی کاربرانی که به‌دنبال جست‌وجوکردن یک موضوع هستند، در موتورهای جست‌وجو از نیم‌ فاصله برای تایپ عبارت موردنظرشان بهره نمی‌برند. همین موضوع تولیدکنندگان محتوا در سطح فضای مجازی را به این نتیجه می‌رساند که بعضی از کلمات کلیدی پرکاربردِ مرتبط با نوشته‌شان را بدون رعایت نیم‌ فاصله در متن بگنجانند.

این‌ها باعث شده تا رعایت نیم‌ فاصله از سوی نویسندگان و افراد مختلف در متن‌ها کمی چالش‌برانگیز باشد. اما فارغ از مقوله کلمات کلیدی و موتورهای جست‌وجو، در قواعد ویرایشی و درست‌نویسی نباید از اهمیت و کاربردهای نیم‌ فاصله غافل بود.

مثلا در متن یک مقاله استاندارد یا پایان‌نامه‌ها باید حتما به اصولی از جمله رعایت نیم‌ فاصله دقت کرد. اجازه بدهید که درباره این موضوع در ادامه برایتان بیشتر صحبت کنیم.

نیم‌ فاصله چیست؟

همان‌طور که از نام نیم‌ فاصله مشخص است، فاصله‌ای که میان اجزای یک واژه ایجاد می‌کند به اندازه نیمی از فاصله کامل است که در اصول تایپ با اسپیس ایجاد می‌شود.

در زبان فارسی رعایت نیم‌ فاصله اهمیت دارد و زمانی که با واژه‌ای مرکب یا افعالی صرف‌شده روبه‌رو هستیم، باید از آن استفاده کنیم. رعایت نیم‌ فاصله باعث می‌شود که متن‌ها زیباتر شوند و ضمنا خواندن کلمات هم ساده‌تر پیش برود و سوتفاهمی در خوانش به‌وجود نیاید.

اگر در برخی از واژه‌ها به‌جای نیم‌ فاصله از فاصله استفاده شود، امکان دارد که خوانش عبارت و واژه اشتباه صورت بگیرد.

نام دیگر نیم‌ فاصله، فاصله مجازی است. نام‌های دیگری هم برای این نوع از فاصله در نظر گرفته می‌شود. مثلا به آن فاصله صفر یا فاصله جامد هم می‌گویند.

نیم‌ فاصله‌ها بر خلاف فاصله یا همان اسپیس (SPACE) باعث نمی‌شوند که بخش‌های یک کلمه مرکب یا فعل کاملا از هم جدا شوند بلکه با ایجاد شکافی اندک از کامل به‌هم چسبیده‌شدن آنها جلوگیری می‌کنند. درست است که رعایت نیم‌ فاصله باعث می‌شود که متن حرفه‌ای‌تر و خواناتر باشد ولی این را هم یاد بگیرید که اگر بی‌جا و بی‌اصول از آن بهره ببرید، خوانش یک کلمه باز هم سخت می‌شود و ظاهر آن هم در میان واژه‌های دیگر متن‌تان مخدوش خواهد شد.

نیم‌ فاصله در چه زمان‌هایی کاربرد دارد؟

برای اینکه بدانید چه زمانی از نیم‌ فاصله‌ها بهره ببرید و چه زمان‌هایی از استفاده از آنها خودداری کنید باید کاربردشان را دقیق و درست یاد بگیرید. در موارد زیر استفاده از نیم‌ فاصله ضرورت دارد:

• نشانه جمعِ «ها»

زمانی که کلمات را جمع می‌بندید باید از نیم‌ فاصله کمک بگیرید. علامت جمع «ها» بخشی از یک واژه است و طبیعتا برای اینکه هر کلمه به یک واحد در متن بدل شود، باید عضو جمع‌کننده آن یعنی «ها» به آن بچسبد. اگر از فاصله استفاده کنید، نرم‌افزاری مانند وُرد، کلمه‌تان را دو کلمه جدا از هم حساب خواهد کرد. در حالی که های جمع بخشی از هر کلمه است و نباید از آن دور بیافتد.

• واژه‌های مرکب

واژه‌های مرکب هم نیاز به استفاده از نیم‌ فاصله دارند. برای مثال، زمانی که می‌خواهید کلمه خوش‌رنگ را بنویسید، نباید میان دو بخش آن، یعنی خوش و رنگ فاصله‌ای ایجاد شود. نرم‌افزار، بی‌دردسر، دانش‌آموز و تمام واژه‌های مرکب را باید با رعایت نیم‌ فاصله بنویسید.

• نشانه نکره

«ی» نکره که به شکل «ای» در کلمات ظاهر می‌شود هم باید با نیم‌ فاصله نوشته شود. برای مثال به این جمله دقت کنید: پرده‌ای که به دیوار آویخته شده است.

• پسوندهای تر و ترین

این دو پسوند هم باید با نیم‌ فاصله به صفت‌های مختلف متصل شوند. مثلا: دیدنی‌ترین، بامعرفت‌تر. دقت کنید که کلمه بهتر از این قاعده پیروی نمی‌کند و خودش واژه‌ای کامل است و «تر» به آن چسبیده است.

• در صرف افعال

در زمانی که می‌خواهید افعال را صرف کنید هم نیاز به استفاده از نیم‌ فاصله وجود دارد. برای مثال: می‌روم، می‌خوردم، آمده‌ام، دیده‌ام.

• پیشوندها

پیشوندها و پسوندهایی هم که به کلمات اضافه می‌شوند به نیم‌ فاصله نیاز دارند. مثلا: بی‌آبرو.

• صفاتی که با کلمه «شده» همراهند

کلماتی که با «شده» به شکل صفت درمی‌آیند هم نیاز به نگارش با نیم‌ فاصله دارند. برای مثال: گم‌شده.

• مصدر

زمانی که مصدر را در نوشته خود به‌کار می‌برید، باید حالت نیم‌ فاصله را حفظ کنید: گل‌گفتن و گل‌شنیدن.

نکته: اگر استفاده از بعضی از کلمات و نشانه‌ها در کنار هم باعث خوانش اشتباه نشود یا ظاهر عبارت و کلمه را تحت الشعاع قرار ندهد، نیازی به استفاده از نیم‌ فاصله نیست. برای مثال: دخترها؛ در اینجا لازم نیست که میان دختر و های جمع از نیم‌ فاصله استفاده شود یا مثلا بندباز؛ در اینجا هم اضافه‌شدن بند به باز مشکلی در ساختار و شکل ترکیب به‌وجود نمی‌آورد. پس بهتر است که به نیم‌ فاصله در این مواقع فکر نشود.

نکته مهم

گاهی‌اوقات تشخیص اینکه واژه‌ای مرکب است و باید با نیم‌ فاصله نوشته شود یا خیر، کار دشواری است. برای چنین لحظاتی می‌توانید از آزمونی ساده استفاده کنید:

وقتی به واژه‌ای مشکوک به مرکب‌بودن برخورد کردید با خود آن را به دو بخش تقسیم کنید و با سوال «چی؟» ببینید که پرسشی معنادار ایجاد شده یا خیر.

مثلا چراغ راهنمایی: چراغ چی؟ چراغ راهنمایی. در این صورت، نیازی به گذاشتن نیم‌ فاصله وجود نخواهد داشت. اما این مورد را در نظر بگیرید: برنامه‌ساز؛ برنامه چی؟ برنامه ساز؟ چنین چیزی معنی ندارد. پس معلوم می‌شود که باید برنامه‌ساز را با رعایت نیم‌ فاصله بنویسید.

چطور باید از نیم‌ فاصله استفاده کرد؟

حال که با نیم‌ فاصله بیشتر آشنا شدید، بهتر است که درباره نحوه استفاده از آن در هنگام تایپ‌کردن هم صحبت کنیم. برای تایپ نیم‌ فاصله باید از این دو روش استفاده کنید:

• فشردن دو دکمه شیفت و اسپیس؛ اگر از صفحه‌ کلید استاندارد فارسی استفاده می‌کنید.
• فشردن دکمه‌های کنترل+شیفت+۲ ؛ در صفحه‌کلیدهای معمولی.
• برای ایجاد نیم‌ فاصله در ورد می­توانید دو دکمه کنترل و منها را هم به‌طور هم‌زمان فشار بدهید. CTRL+ (-).

نکته مهم

بیشتر کاربران از برنامه وُرد برای تایپ‌کردن استفاده می‌کنند. در این نرم‌افزار امکان تعریف کلیدهای میان‌بر برای امور مختلف برای کاربران در نظر گرفته شده است.

برای مثال، می‌توانید کلید نیم‌ فاصله را خودتان به انتخاب خود تعیین و تعریف کنید. برای ورود به این مسیر لازم است که اقدامات زیر را گام‌به‌گام انجام بدهید:

• وارد برنامه ورد شوید، به منوی INSERT بروید.
• روی گزینه SYMBOL کلیک کنید و بعد وارد MORE SYMBOLS شوید.
• در پنجره SYMBOL روی تب SPECIAL CHARACTERS کلیک کنید.
• از گزینه CHARACTER به OPTIONAL HYPHEN بروید.
• حالا روی SHORTCUT KEY کلیک کنید.
• در پنجره CUSTOMIZE KEYBOARD کلیدی ترکیبی برای نیم‌ فاصله تعریف کنید.
• روی کادر PRESS NEW SHORTCUT KEY کلیک کنید و کلیدهای ترکیبی را تایپ نمایید.

کلیدهایی را انتخاب نمایید که کار تایپ‌کردن را برایتان ساده‌تر می‌کنند. حالا که دست‌تان باز است، برای رفاه خود در نوشتن و تایپ‌کردن تصمیمات درست بگیرید. یادتان باشد که کلیدهای نیم‌ فاصله برای تمام نرم‌افزارهای آفیس مانند پاورپوینت، اکسل و… مشابه ورد است.

نیم‌ فاصله در گوشی اندروید

برای تایپ نیم‌ فاصله در فضای اندروید می‌توانید کی‌بورد گوگل (GOOGLE KEYBOARD) را دانلود کنید. در سمت راست کلید فاصله یا همان اسپیس می‌توانید شاهد حضور کلید نیم‌ فاصله باشید.

نیم‌ فاصله در گوشی آیفون

برای اینکه نیم‌ فاصله را در نگارش در آیفون رعایت کنید باید به سراغ کیبورد سوئیفت (swift keyboard) بروید. در بیشتر کیبوردهای مخصوص آیفون، گزینه‌ای که برای ایجاد نیم‌ فاصله لحاظ می‌شود، zwnj نام دارد.

نیم‌ فاصله در لینوکس

برای تایپ نیم‌ فاصله در سیستم عامل لینوکس معمولا از شیفت به‌اضافه اسپیس استفاده می‌شود. کلیدهای ترکیبی شیفت و B هم می‌توانند نیم‌ فاصله ایجاد کنند.

نیم‌ فاصله در مکینتاش

در مکینتاش هم نیم‌ فاصله‌گذاری بر عهده شیفت و اسپیس است. اگر کیبورد استاندارد فارسی داشته باشید، گزینه ISIRI روی کیبورد به شما کمک می‌کند تا نیم‌ فاصله را در متن‌تان اجرا نمایید.

در آخر

 درست‌نویسی باعث می‌شود تا ارزش هر متن و نوشته بسیار بیشتر از آن شود که انتظارش را دارید. ضمن اینکه دیگران هم روی محتوایی که بااصول و به‌درستی نوشته می‌شود، بیشتر حساب می‌کنند.

پس اگر در دنیای نویسندگی حضور دارید، کار ترجمه می‌کنید یا می‌خواهید متنی را برای ارائه در بستری مهم در دانشگاه، کنفرانس‌ها و… ، آماده کنید، باید حواستان به رعایت اصول نگارش و ویرایش باشد.

برای مثال، نگارش پایان‌ نامه یا مقالاتی که قرار است در مجلات علمی معتبر به چاپ برسند، نباید حاوی اشتباهات ویرایشی و نگارشی باشند. در این صورت، حتی امکان ردشدن آنها یا کاهش نمره هم وجود دارد. موسسه الو تز در میان خدمات خود در کنار ترجمه، خدمات ویرایش هم ارائه می‌کند.

این خدمات از سوی کارشناسان و ویراستارانی خبره و حرفه‌ای به مشتریان ارائه می‌گردد. برای ترجمه و ویرایش انواع متون می‌توانید روی تیم الو تز حساب کنید.