برای اینکه بدانید چه میزان از نوشته‌تان مشمول سرقت ادبی می‌شود، امکان استفاده از نرم‌افزار آی‌تنتیکیت وجود دارد. البته کارکردن با این نرم‌افزار و خواندن گزارش‌هایی که مطرح می‌کند، نیاز به یادگیری دارد.

گزارش آی‌تنتیکیت در واقع، گزارشی است که پرده از میزان شباهات متن‌تان با متن‌های دیگر برمی‌دارد. ابزارهای بررسی سرقت ادبی به‌طور گسترده‌ای از سوی ژورنال‌های علمی استفاده می‌شوند. هدف ژورنال‌ها حفاظت از خود و جامعه علمی از انتشار محتوای سرقت‌شده است.

نرم افزار iThenticate در این زمینه به یاری مجلات می‌شتابد. در ادامه درباره این نرم‌افزار بیشتر خواهید خواند:

شیوه عملکرد آی‌تنتیکیت چیست؟

به‌طور خلاصه، این نرم‌افزار هر متن را با متون موجود در پایگاه کراس‌رف(CROSSREF) مقایسه می‌کند. کراس‌رِف هم شامل تعداد بی‌شماری از مقالات و آثار علمی ارائه‌شده در کنفرانس‌ها، ژورنال‌ها و کتاب‌هاست.

آی‌تنتیکیت علاوه بر جست‌وجو و مقایسه میان متون موجود در پایگاه کراس‌رف در سطح اینترنت و پایگاه‌های داده‌های علمی دیگری هم به‌دنبال محتوای مشابه متون داده‌شده به آن می‌گردد. در واقع، در سطحی وسیع اقدام به کشف شباهت‌ها میان یک متن و مقاله با متون تولیدشده دیگر می‌کند. بعد از تکمیل جست‌وجوها، این نرم‌افزار فهرستی از شباهات را ارائه می‌کند.

در این نرم‌افزار امتیازی به عنوان امتیاز شباهت (similarity score) تعریف شده که در واقع معیاری برای سنجش میزان شباهت یک متن با متن‌های نگارش‌شده قبلی است.

ژورنال‌ها به کمک آی‌تنتیکیت چه چیزی را مشاهده می‌کنند؟

نسخه آزمایشی آی‌تنتیکیت به شما نشان می‌دهد که به عنوان یک کاربر به چه دستاوردهایی در استفاده از آن خواهید رسید. بیشتر نویسندگان با امتحان‌کردن نسخه آزمایشی نرم‌افزار متوجه می‌شوند که یک ژورنال چطور و چگونه اثرشان را بررسی می‌کند و چه گزارشی از جانب آی‌تنتیکیت دریافت می‌نماید.

فهرست شباهت نهایی برای کل متن در بخش بالای تصویر در سمت راست نمایان می‌شود.

در بخش بازبینی متناظر (MATCH OVERVIEW) به کاربر نشان می‌دهد که کدام پایگاه‌های داده را برای دریافت متن سرقت‌شده جست‌وجو کرده و فهرست شباهات و تعداد واژه‌های مشابه موجود در متن و منابع یافته خود را به نمایش می‌گذارد.

در کنار فهرست امتیاز شباهت معیارها و فیلترهایی برای دخیل‌کردن آنها در جست‌وجو وجود دارد که کاربر می‌تواند آنها را استفاده کند یا خیر(برای مثال، می‌توان مشخص کرد که کتاب‌شناسی‌ها یا نقل‌قول‌ها هم مورد جست‌وجو قرار بگیرند یا خیر).

در گزارش آی‌تنتیکیت بخش‌هایی از متن اصلی هم که مشکوک به سرقت ادبی هستند با رنگ و عددگذاری مشخص می‌شوند. باوجود این امکان، می‌توانید سریعا متوجه بخش‌های مشکل‌دار متن‌تان شوید. نسخه‌ای پی‌دی‌اف از گزارش هم بعد از پایان مشخص‌کردن بخش‌های مشکوک نوشته در اختیار کاربر قرار می‌گیرد.

برای دانلود نمونه گزارش بررسی سرقت ادبی کلیک کنید

قدرت اصلاح و تغییردادن فایل‌های پی‌دی‌اف اندک است اما برخی از فایل‌ها حاوی لینک‌هایی هستند که شما را به اطلاعات بهتری درخصوص میزان شباهات و گزارش‌های نرم‌افزار می‌رسانند. به‌کمک های‌لایت و مشخص‌شدن بخش‌هایی از متن اصلی که دارای شباهت با متون دیگر است هم امکان مشخص‌شدن جملاتی وجود دارد که مشابه‌شان در منابع مختلف پیدا شده است.

به‌طور خلاصه می‌توان گفت که در گزارش آی‌تنتیکیت موارد زیر مطرح می‌گردد:

• نسخه‌ای های‌لایت‌شده از مقاله؛ بخش‌های های‌لایت‌شده متن خبر از شباهت میان قسمت‌هایی از مقاله با مقالات منتشرشده می‌دهند.
• فهرستی خاص از منابع منتشرشده؛ این منابع براساس درصد شباهت به مقاله رتبه‌بندی می‌شوند.
• شاخص شباهت؛ شاخص شباهت درصد نهایی شباهت میان متن شما و متنی چاپ‌شده است. برای اینکه از بروز شباهت‌های اشتباه جلوگیری به عمل بیاورید‌، یعنی کاری کنید که به اشتباه نرم‌افزار متن شما را به متنی دیگر شبیه اعلام نکند، می‌توانید در جست‌وجوی سرقت ادبی که از سوی آی‌تنتیکیت صورت می‌گیرد، نقل‌قول‌ها و کتاب‌شناسی‌ها را لحاظ نکنید.

چه سطحی از شباهت میان متون، سرقت ادبی به حساب نمی‌آید؟

ژورنال‌های علمی مختلف سطوح گوناگونی را برای پذیرش میزان شباهت مقالات در نظر می‌گیرند. یعنی هر ژورنالی تاب‌آوری مختلفی در مقابل میزان سرقت ادبی از خود نشان می‌دهد. گاهی‌اوقات وجود تعداد شباهات زیاد واژه‌ها و عبارات میان یک متن و متون دیگر چندان مهم نیست اما شباهت‌های استراتژیک و مهمی مانند کپی‌شدن کامل یک بند از متنی دیگر در مقاله می‌تواند به‌شدت مشکل‌ساز باشد.

• وجود جملات و عباراتی که معمولا در یک حیطه علمی و تخصصی استفاده می‌شوند در چندین مقاله محتمل است. چنین شباهت‌هایی مشکل‌ساز نیستند.
• شباهت میان روش تحقیق مقاله‌تان با مقاله‌ای که خودتان قبلا منتشر کرده‌اید از سوی برخی از ژورنال‌ها بلامانع است.

به‌طور کلی، ژورنال‌ها به دنبال موارد زیر هستند

• امتیاز شباهت نهایی بالا
• کپی‌برداری واژه به واژه از جملات و بندهای متنی دیگر از سوی ژورنال‌ها بررسی می‌شود. اگر در متن یک نویسنده چنین چیزی یک‌بار دیده شود به او فرصتی برای اصلاح می‌دهند اما وجود چندین بخش با این ویژگی‌ها باعث می‌شود که داوران ژورنال‌ها به مقاله تحت‌داوری شک کنند. اغلب هم چنین چیزی منجر به ردشدن مقاله می‌شود. شباهت بسیار زیاد محتوا به متنی دیگر هم از سوی ژورنال‌ها به‌شدت مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر امتیاز شباهت نهایی فقط ۵ درصد باشد اما نمونه و مقاله‌ای بسیار شبیه به اثر از سوی نرم‌افزار پیدا شود که شباهتی ۴درصدی میان آن و مقاله وجود دارد، بررسی‌های بسیار سخت‌گیرانه‌تری درباره اثر صورت خواهد گرفت.
• تشابه ۱ تا ۵ درصدی میان یک مقاله و آثار دیگر چندان مشکل‌زا نیست. اما اگر در جای‌جای یک مقاله شباهات این‌چنینی پیدا شود دیگر قابل‌قبول نخواهد بود. برای مثال، وجود شباهت میان بخش‌های مختلف اثر از جمله مقدمه، روش‌ تحقیق و حتی بخش بحث با مقالات دیگر، قابل‌اغماض نیست.

اگر متن شبیه مقاله‌ای از همان نویسنده باشد، تکلیف چیست؟

اگر مقاله‌ای از سوی نویسنده‌ای نوشته شود و در آن ردپایی از مقالات قبلی خودش وجود داشته باشد، باز هم با یکی از مصادیق سرقت ادبی روبه‌رو خواهیم بود.

تغییردادن یک متن برای عاری‌کردن آن از شباهت با هر متن دیگری (حتی متن‌های قبلی نوشته‌شده از سوی خودتان) برای رهایی از اتهام سرقت ادبی ضروری است.

روی بخش روش تحقیق توجه و دقت زیادی به خرج بدهید. چون احتمال شبیه‌شدن آن به آثار قبلی خودتان زیاد است. یکی از روش‌های خلاصی از اتهام سرقت ادبی برای این بخش از مقاله، استناددهی به دستاوردهای قبلی خودتان است. با ذکر مرجع و استناددهی دیگر شبهه سرقت به وجود نمی‌آید. بعد از استناددهی با قیدکردن تفاوت‌های دو مقاله‌تان از مظان اتهام رها می‌شوید.